Ενίσχυση της Πρόληψης ως Εθνική Προτεραιότητα Δημόσιας Υγείας
Το Κέντρο Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας «Σχεδία» Ν. Ιωαννίνων, σε συνεργασία με τον Εθνικό Οργανισμό Πρόληψης και Αντιμετώπισης των Εξαρτήσεων (Ε.Ο.Π.Α.Ε.), συμμετέχει ενεργά στην ανάδειξη της 26ης Ιουνίου – Παγκόσμιας Ημέρας Κατά των Ναρκωτικών – ως ημέρας επιστημονικού στοχασμού και κοινωνικής κινητοποίησης.
Η φετινή συγκυρία δε, είναι ιδιαίτερα κρίσιμη, καθώς η πρόσφατη Πανελλήνια Έρευνα ESPAD 2024 καταγράφει επιδείνωση σε βασικούς δείκτες, που αφορούν τη χρήση ουσιών και τις εξαρτητικές συμπεριφορές στους εφήβους 15-16 ετών. Συγκριτικά με τις άλλες χώρες, που συμμετέχουν στην πανευρωπαϊκή έρευνα ESPAD, τα ποσοστά στην Ελλάδα το 2024 παραμένουν ανησυχητικά υψηλά.
Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η αύξηση των δεικτών στα κορίτσια. Για πρώτη φορά, τα κορίτσια στην Ελλάδα πλησιάζουν ή και ξεπερνούν τα αγόρια σε σημαντικούς δείκτες χρήσης ουσιών και εξαρτητικών συμπεριφορών:
· Χρήση κάνναβης: Το ποσοστό των κοριτσιών που έχουν κάνει χρήση κάνναβης τουλάχιστον μία φορά (11%) είναι πλέον σχεδόν ίδιο με αυτό των αγοριών (12%).
· Κατανάλωση αλκοόλ: Τα κορίτσια ξεπερνούν πλέον τα αγόρια και στην κατανάλωση αλκοόλ (86% αγόρια – 87% κορίτσια έχουν καταναλώσει αλκοόλ).
· Εισπνεόμενες ουσίες: Τα κορίτσια ξεπέρασαν τα αγόρια στη χρήση εισπνεόμενων ουσιών (13% κορίτσια – 9,3% αγόρια).
· Άλλες εξαρτητικές συμπεριφορές: Σε συμπεριφορές όπως η υπερβολική ενασχόληση με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα κορίτσια παρουσιάζουν αυξητικές τάσεις.
Τα παραπάνω στοιχεία αναδεικνύουν ότι η πρόληψη πρέπει να σχεδιάζεται και να εφαρμόζεται με έμφασή και στα δύο φύλα, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαίτερες ανάγκες και προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα τα κορίτσια στην εφηβεία.
Συνοπτικά ευρήματα της ESPAD 2024 για την Ελλάδα
· 13% των 16χρονων έχουν κάνει χρήση τουλάχιστον μίας παράνομης ουσίας, κυρίως κάνναβης – ποσοστό αυξημένο σε σχέση με το 2019 (9,4%).
· 6,2% έχουν κάνει χρήση κάνναβης τον τελευταίο μήνα, ενώ 2% την έχουν δοκιμάσει σε ηλικία ≤13 ετών.
· Το 34% θεωρεί εύκολη την πρόσβαση σε κάνναβη – ποσοστό αυξημένο και πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (26%).
· Το 86% έχει καταναλώσει αλκοόλ, το 59% αναφέρει πρόσφατη χρήση, ενώ το 37% υπερβολική κατανάλωση σε μία μόνο περίσταση και 13% δηλώνουν μέθη.
· Το 54% έχει καπνίσει παραδοσιακά ή/και ηλεκτρονικά τσιγάρα, με το 19% να καπνίζουν καθημερινά.
· Το 15% έχει κάνει μη ιατρική χρήση συνταγογραφούμενων ψυχοδραστικών φαρμάκων.
· Το 36% έχουν παίξει/στοιχηματίσει χρήματα σε τυχερά παιχνίδια μέσα στον τελευταίο χρόνο, με 7% να εμφανίζουν ενδείξεις πιθανού εθισμού.
Επιστημονική και κοινωνική κινητοποίηση
Σε αυτό το πλαίσιο και σε μια περίοδο αυξημένων κοινωνικών και επιστημονικών απαιτήσεων διεξάγεται η φετινή 14η Πανελλήνια Συνάντηση Επιστημόνων Πρόληψης από 27 έως 29 Ιουνίου στην Αθήνα. Εδώ και πάνω από τρεις δεκαετίες η συγκεκριμένη διοργάνωση αποτελεί έναν καθιερωμένο και θεσμικά κατοχυρωμένο χώρο επιστημονικής ανταλλαγής, διαλόγου και τεκμηρίωσης για το πεδίο της πρόληψης.
Οι Πανελλήνιες Συναντήσεις:
• ενισχύουν την επιστημονική τεκμηρίωση και αξιοπιστία των παρεμβάσεων πρόληψης
• συντελούν στη διάχυση νέας γνώσης, μεθοδολογιών και εργαλείων παρέμβασης
• δημιουργούν χώρο για κριτικό διάλογο, ανταλλαγή εμπειρίας και ερευνητική διασύνδεση
• προωθούν την εθνική επιστημονική συγκρότηση του πεδίου της πρόληψης έναντι συγκυριακών ή αποσπασματικών προσεγγίσεων
Το Κέντρο Πρόληψης «Σχεδία» Ιωαννίνων, με μακρά και ενεργή επιστημονική παρουσία στο πεδίο, έχει αναλάβει στο παρελθόν τη διοργάνωση της 5ης και της 10ης Πανελλήνιας Συνάντησης Φορέων Πρόληψης της Εξάρτησης, συμβάλλοντας ουσιαστικά στη διαμόρφωση και εδραίωση του θεσμού σε εθνικό επίπεδο. Στη φετινή διοργάνωση το Κ.Π. «Σχεδία» θα συμμετάσχει με αναρτημένη ανακοίνωση και ομιλία σε «Στρογγυλό Τραπέζι» από τον επιστημονικό του διευθυντή, Καθηγητής Αγωγής Υγείαςστο Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Βασίλειο Κούτρα, ενισχύοντας τον επιστημονικό διάλογο και τη διασύνδεση με τις εθνικές στρατηγικές.
Η πρόληψη είναι συλλογική επένδυση
Η πρόληψη είναι συλλογική επένδυση και το επιστημονικά τεκμηριωμένο έργο της είναι μακροχρόνιο, πολυεπίπεδο και διεπιστημονικό. Απαιτεί τη σύμπραξη τοπικών κοινοτήτων, σχολικών θεσμών, οικογένειας, πολιτείας και επιστημονικών φορέων. Δε στοχεύει μόνο στην αποτροπή της χρήσης ουσιών, αλλά στην ενδυνάμωση της κοινότητας και της ψυχικής ανθεκτικότητας, στην καλλιέργεια σχέσεων με νόημα και στην ανάπτυξη της συλλογικής ευθύνης και της κριτικής σκέψης.
Η 26η Ιουνίου είναι ημέρα επιστημονικής κινητοποίησης και ανάληψης συλλογικής ευθύνης για το μέλλον των παιδιών και των εφήβων μας.
