Σε περιόδους έντασης, συχνά επιλέγεται το προφανές, να βρεθεί ένας ένοχος. Ένας «μουντζούρης» στον οποίο φορτώνεται μια κρίση που αναζητά λύση, σύνθετη, τεχνική, δύσκολη. Όμως το ερώτημα δεν είναι μόνο ποιος ρυπαίνει την ήδη εδώ και χρόνια υποβαθμισμένη τάφρο της Λαψίστας. Το ουσιαστικό διακύβευμα είναι πώς θα εξασφαλιστεί επάρκεια νερού ώστε οι καλλιέργειες να είναι βιώσιμες.
Η επιλεκτική εστίαση στην «ευθύνη για ρύπανση» θυμίζει προσχηματική αναζήτηση υπαιτίου προκειμένου να διεκδικηθούν αποζημιώσεις ή να καλυφθούν άλλες ευθύνες. Μπορεί να είναι το κράτος, μπορεί να είναι κάποιος δημόσιος φορέας, μπορεί να είναι επιχειρήσεις ή όλοι μαζί. Αν όμως περιοριστούμε εκεί, το πρόβλημα της λειψυδρίας παραμένει άλυτο.
Η πραγματικότητα είναι απλή αλλά σκληρή. Ο κάμπος διψά. Το νερό από τις γεωτρήσεις δεν φτάνει. Τα αντλιοστάσια υπολειτουργούν ή μένουν εκτός λόγω χρεών ή αδράνειας. Οι παροχές από τις τάφρους είναι αναιμικές ή απούσες. Ο παραγωγός δεν μπορεί να ποτίσει. Το τριφύλλι, το καλαμπόκι και η ζωική παραγωγή απειλούνται.
Η αγροτική οικονομία δεν ποτίζεται με εντυπώσεις.
Ο παραγωγός δεν μπορεί να περιμένει να «δικαιωθεί» από μια συζήτηση για το ποιος ρυπαίνει. Δεν ποτίζει με ανακοινώσεις, ούτε κρατά το καλαμπόκι του πράσινο με επιτροπές. Χρειάζεται νερό σήμερα. Κι αν δεν υπάρξει σχέδιο, θα χαθεί ολόκληρη η αρδευόμενη ζώνη της περιοχής, με συνέπειες αλυσιδωτές:
Η μείωση ζωοτροφών δημιουργεί αύξηση κόστους κτηνοτροφίας, η συρρίκνωση πρωτογενούς παραγωγής, απώλεια εισοδήματος, η εξάρτηση από εισαγόμενα, διατροφική ανασφάλεια και τέλος η εγκατάλειψη γης οδηγεί σε πληθυσμιακή αποψίλωση. Όσο για τις προτάσεις περί αλλαγής καλλιεργειών, ας είμαστε ρεαλιστές: μέχρι να εφαρμοστούν, θα έχουν καταστραφεί οι αγρότες.
Επομένως, όποιος σήμερα προτάσσει μόνο την περιβαλλοντική διάσταση απομονώνοντάς την από την κρίση υδατικών πόρων, ουσιαστικά αποπροσανατολίζει από τη λύση. Ναι, αν υπάρχει ρύπανση, να εντοπιστεί, να τιμωρηθεί και να διορθωθεί. Αλλά αν δεν υπάρχει νερό, τι θα ποτίσουμε; Με ποια σχέδια, με ποιους μηχανισμούς, με ποιες αποφάσεις θα διασφαλιστεί η επιβίωση των καλλιεργειών;
Η αγροτική οικονομία της περιοχής δεν έχει την πολυτέλεια πολιτικών εντυπώσεων ή εύκολων ενόχων. Χρειάζεται διαχείριση υδατικών πόρων, τεχνικές λύσεις, θεσμικές ευθύνες και όχι μόνο δηλώσεις.
Άλλωστε αν η ανομβρία συνεχιστεί, ποιο είναι το σχέδιο για τον κάμπο της Λαψίστας; Υπάρχει; ή απλώς θα ψάχνουμε τον επόμενο ένοχο;
Γι’ αυτό και η απάντηση δεν μπορεί να είναι γενική ή θεωρητική. Χρειάζεται σχέδιο με συγκεκριμένες τεχνικές και διαχειριστικές παρεμβάσεις. Πρώτο βήμα, το οποίο ήδη κάνει η ΔΕΥΑΙ, ο εκσυγχρονισμός όλων των βιολογικών καθαρισμών που απορρέουν στην τάφρο, ώστε να καταστεί το νερό κατάλληλο για άρδευση. Παράλληλα, καθαρισμός της ίδιας της τάφρου, που έχει χρόνια να συντηρηθεί, καθώς και του αποστραγγιστικού δικτύου, που έχει εγκαταλειφτεί. Απαραίτητη είναι φυσικά και η αυστηροποίηση των ελέγχων σε όλες τις επιχειρήσεις που εκβάλλουν με τις απορροές των βιολογικών τους καθαρισμών προς την τάφρο.
Την ίδια στιγμή, απαιτείται καταγραφή όλων των διαθέσιμων πηγών νερού στην ευρύτερη περιοχή – πηγές που είτε παραμένουν αδρανείς είτε δεν έχουν ενταχθεί ποτέ σε ενιαίο σχεδιασμό – με στόχο την αξιοποίησή τους για την ενίσχυση της λίμνης ή για την κάλυψη αρδευτικών αναγκών.
Είναι προφανές ότι τέτοια μέτρα προϋποθέτουν συνεργασία κεντρικού κράτους, Περιφέρειας, Δήμων, και ΤΟΕΒ.
Οφείλουν όλοι οι παραπάνω φορείς να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι με αίσθημα εμπιστοσύνης και ευθύνης και όχι ο ένας να προσπαθεί να μεταβιβάσει την ευθύνη στον άλλο.
Δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις. Υπάρχουν, όμως, υπεύθυνες αποφάσεις – αρκεί να ληφθούν εγκαίρως.
Άρης Κασσής
