Του Σταύρου Ελ. Καλογιάννη
Δρος Πολιτικού Μηχανικού
Πρώην αναπληρωτή Υπουργού Ανάπτυξης και Υποδομών
Σε πρόσφατο άρθρο μου είχα επισημάνει την επιτακτική ανάγκη μεταφοράς καθαρού νερού στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων,το οποίο αντιμετωπίζει,όπως όλοι γνωρίζουμε,οξύτατα υδατικά προβλήματα, παρά το γεγονός ότι η Ήπειρος αποτελεί το πλουσιότερο,σε ό,τι αφορά τα αποθέματα νερού,διαμέρισμα της Ελλάδας.
Η κάλυψη των υδατικών αναγκών πρέπει να πραγματοποιηθεί με μεταφορά νερού από γειτονικές λεκάνες απορροής, δεδομένου ότι τα περιορισμένα υδατικά αποθέματα του λεκανοπεδίου δεν επαρκούν, από καιρό, για την κάλυψη των αναγκών του.
Στο πλαίσιο αυτό, τόνιζα ότι πρέπει να αξιοποιήσουμε τις προτάσεις του εγκεκριμένου Σχέδιου Διαχείρισης λεκανών απορροής ποταμώντου Υδατικού Διαμερίσματος Ηπείρου (ΦΕΚ 2292/Β/2013), οι οποίες μπορούν να χρηματοδοτηθούν από ευρωπαϊκούς πόρους και αφορούν:
- Μεταφορά νερού στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων ώστε να καλύπτονται επαρκώς οι ανάγκες του.Το Σχέδιο Διαχείρισης προβλέπει δύο λύσεις:
α) Μεταφορά νερού από πηγές Αμαράντου: η λύση αντιμετωπίζειμερικώς το ζήτημα ύδρευσης των Ιωαννίνων, δεδομένου ότι οι μεταφερόμενες ποσότητες δεν αρκούν για να υδρεύσουν τους Δήμους Κόνιτσας και Ιωαννίνων.
β) Πολυδύναμο έργο αξιοποίησης υδατικού δυναμικού Πίνδου: η υλοποίηση αυτήςτης ρεαλιστικής λύσης, βασισμένης σε πρόταση του αείμνηστου Ελευθερίου Καλογιάννη, θα έλυνε όλα τα υδατικά ζητήματα του λεκανοπεδίου Ιωαννίνων: ύδρευση, εμπλουτισμό λίμνης Παμβώτιδας, άρδευση, παραγωγή «πράσινης» ενέργειας.
- Σύνταξη MasterPlanύδρευσης του Δήμου Ιωαννιτών για την υιοθέτηση μέτρων προστασίας, τη χαρτογράφηση των υδατικών πόρων που θα καλύψουν τις ανάγκες ύδρευσης σε μεσο- και μακρο-πρόθεσμο ορίζοντα και τον σχεδιασμό των απαραίτητων εξωτερικών υδραγωγείων σε προκαταρκτικό επίπεδο.
Εξειδικεύω λοιπόνπεραιτέρωκαι, χωρίς να αποκλείω την λύση του Πολυδύναμου έργου,προτείνω τη μεταφορά νερού, της τάξεως των 40.000 κ.μ. ανά ημέρα, στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων από τον υφιστάμενο ταμιευτήρα του υδροηλεκτρικού Σταθμού (ΥΗΣ) της ΔΕΗ στον Αώο ποταμό.
Ο ταμιευτήρας Αώου βρίσκεται σε υψόμετρο1.343 μ(ανώτατη στάθμη λειτουργίας) καιέχει επιφάνεια 11,5 τ.χλμ. Τα νερά του προέρχονται από πηγές καιαπό τις απορροές των γύρω ορεινών όγκων, σε περιοχές χωρίς ανθρώπινες δραστηριότητες. Έχουν χαμηλές συγκεντρώσεις ιόντων ασβεστίου και μαγνησίου, είναι δηλαδή κατάλληλαγια ύδρευση.
Τα νερά του ταμιευτήρα χρησιμοποιούνται σήμερα αποκλειστικά για την παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας και καταλήγουν στον Μετσοβίτικο ποταμό.
Η εκροή από τον ταμιευτήραπρος τις μονάδες παραγωγής ενέργειας στον Μετσοβίτικο ανέρχεταικατά μέσο όρο, σύμφωνα με στοιχεία της ΔΕΗ, σε 100 εκατομμύρια κ.μ. ανά έτος. Συνεπώς, μεταφορά νερού όγκου 40.000 κ.μ. ανά ημέρα προς το λεκανοπέδιο Ιωαννίνων, ποσότητα ικανή να καλύψει τις ανάγκες του, θα μείωνε ελαφρώς μόνοντις ποσότητες που εκμεταλλεύεται η ΔΕΗ, σε ποσοστό μικρότερο του15%. Επισημαίνεται ότι ηΑπόφαση έγκρισης των περιβαλλοντικών όρων τουΥΗΣτης ΔΕΗ ορίζει ότι πρέπει να εξασφαλίζονται κατά προτεραιότητα οι υφιστάμενες νόμιμες χρήσεις νερού, ύδρευση και άρδευση, καθώς και οι πιθανές μελλοντικές υδρευτικές και αρδευτικές ανάγκες της περιοχής. Κατά συνέπεια η μεταφορά νερού για την κάλυψη των υδατικών αναγκών των Ιωαννίνων έχει προτεραιότητα έναντι κάθε άλλης χρήσης.
Το μήκος του αγωγού από τον ταμιευτήρατης ΔΕΗ μέχρι τα Ιωάννινα υπολογίζεται σε 45 χλμ. περίπου.Τονίζεται δε ότι η μεταφορά του νερού θα πραγματοποιείται με βαρύτητα, μειώνοντας ουσιαστικά το κόστος κατασκευής και λειτουργίας του έργου.
Παράλληλα, από τα τεχνικά χαρακτηριστικά του έργου (υψομετρικές διαφορές) προκύπτει ότιείναι δυνατή και η ενεργειακή αξιοποίηση τουνερού,με την κατασκευή μικρού υδροηλεκτρικού Σταθμού. Δηλαδή το έργο θα είναι πολλαπλού σκοπού, θα συνδυάζει ύδρευση και παραγωγή «πράσινης» ενέργειας.
Συμπερασματικά, πέρα από την κάλυψη των υδρευτικών αναγκώντου Δήμου Ιωαννιτώνκαι γενικότερα των οικισμών του λεκανοπεδίου Ιωαννίνων, η υλοποίηση του έργου θα «ανακουφίσει» σημαντικά τη λίμνη Παμβώτιδα και τα υπόλοιπα, περιορισμένα, υδατικά αποθέματα του λεκανοπεδίου, εξοικονομώντας πολύτιμους υδατικούς πόρους που θα διατεθούν για τις αρδευτικές ανάγκες του.Θα συμβάλει στην παραγωγή καθαρής ενέργειας, και θα ανακουφίσει, αμέσως,οικονομικά τους Γιαννιώτες, καθώς θα μειωθούν οι λογαριασμοί ύδρευσης,δεδομένου ότι θα εκλείψουν οι δαπάνες των σημερινών αντλήσεων.
Η μεταφορά νερού στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων από τον ταμιευτήρα της ΔΕΗ αποτελεί λύση χωρίς επιπτώσεις στο περιβάλλον και προκρίνεται για την άμεση αντιμετώπιση των υδατικών προβλημάτων του λεκανοπεδίου, καθώς το κόστος της εκτιμάται, συγκριτικά, στο 50% του κόστους των προαναφερόμενων έργων (Αμαράντου και Πολυδύναμου). Φέρνει στο λεκανοπέδιο 50% επιπλέον ποσότητες νερού σε σχέση με το έργο Αμαράντου, υστερεί όμως σε σχέση με τις ποσότητες που μπορεί να φέρει το Πολυδύναμο έργο.
Προτείνωνα μελετηθεί περαιτέρω η πρόταση στο πλαίσιο του MasterPlanύδρευσης του Δήμου Ιωαννιτών. Ειδικότερα δε να μελετηθεί το εξωτερικό υδραγωγείο μεταφοράς νερούαπό τον ταμιευτήρα, που χωροθετείται εκτός περιοχών του δικτύου “Natura 2000”, να εκτιμηθούν ακριβέστεραο προϋπολογισμός του έργου, οι εναλλακτικοί τρόποι χρηματοδότησης και δημοπράτησήςτου, καθώςκαι τα ανταποδοτικά οφέλη προς τη ΔΕΗ.
Προτείνω επίσηςνα προβλεφθεί η μεταφορά νερού για την ύδρευση των Ιωαννίνων, στην προγραμματισμένη για το 2026 ανανέωση των περιβαλλοντικών όρωνλειτουργίας του υφιστάμενου ΥΗΣ της ΔΕΗ.
